Inspreken voorzitter Historische Vereniging Schoonhoven tijdens raadscommissie d.d. 5 juni 2012 over de Erfgoednota 2012-2017

Geachte commissieleden,

Flinke stap voorwaarts
Met de Erfgoednota 2012-2017 zet de gemeente volgens het bestuur van de Historische Vereniging Schoonhoven een flinke stap voorwaarts bij de ontwikkeling van cultuurhistorisch beleid ten behoeve van onze stad. Compliment daarvoor, hoewel het natuurlijk de vraag is of deze nota er ook al had gelegen als de Erfgoedinspectie in juli vorig jaar niet met haar zeer kritisch rapport over de ‘Instandhouding van rijksmonumenten en beschermd stadgezicht’ was gekomen. Maar goed, het resultaat telt.
In dit verband past echter wel onmiddellijk de kanttekening dat deze Erfgoednota alle kenmerken heeft van een kadernota waarin niet meer dan de hoofdlijnen van het beleid zijn getrokken en waarin is aangegeven hoe lang het zal duren om de afzonderlijke beleidsonderdelen verder uit te werken en te realiseren. We zullen dus moeten afwachten wat er verder gaat gebeuren. Daarbij hebben we overigens met instemming kennis genomen van de nadrukkelijk in de nota verwoorde samenwerking met onze Vereniging bij het opstellen van een cultuurhistorische inventarisatie ten behoeve van het sinds 1 januari 2012 verplicht opnemen van cultuurhistorie in bestemmingsplannen (zie hfst. 6, p. 10).

Mankerend gemeentelijk beschermd stadsgezicht
Het is een goede zaak dat we als HVS in de ambtelijke voorbereidingsfase van het Erfgoednota zijn geraadpleegd (in het bij de nota gevoegde collegevoorstel aan de gemeenteraad wordt daar onderaan p. 1 melding van gemaakt). We kunnen constateren dat een aantal van onze opmerkingen zijn verwerkt. Echter een van onze belangrijkste kritische opmerkingen – over het gebied dat tot het gemeentelijk beschermd stadsgezicht zou moeten worden gerekend – is niet overgenomen. Daarover het volgende.

Ik neem u mee naar hoofdstuk 4, pagina 8. Onder het ‘kopje’ Gemeentelijk beschermd stadsgezicht wordt in de eerste alinea voorgesteld de bescherming van het stadsgezicht uit te breiden met het gebied tussen de Oude Singel, Albrecht Beijlinggracht, Opweg, Spoorsingel en Jacoba van Beierenstraat. Volgens de nota gaat het hier om het gebied dat deel uitmaakt van de eerste uitbreidingen van Schoonhoven, vanaf 1830. Het betreft hier ‘een gebied met een hoge waarde door de ontwikkelingsgeschiedenis en de herkenbaarheid van de oude vesting in het stratenpatroon.’ We zijn het daarmee eens.

Maar dan die zeer discutabele tweede alinea over de westzijde van de stad met de Watertoren, waarin wordt gesteld dat in dit gebied de ‘historische stedenbouwkundige structuur hier vrijwel niet meer aanwezig is en de belangrijkste elementen, zoals de Watertoren, zijn aangewezen als monument. Ook in de welstandsnota 2011 is dit een gewoon welstandsgebied.’ Tot zover het citaat uit de Erfgoednota.
Maar is nu niet juist een van de belangrijkste uitgangspunten van het (aanvullend) gemeentelijk beschermd stadsgezicht de buitenstructuur van Schoonhoven als oude vestingstad te behouden? En als we het dan hebben over de westelijke vestingwerken, dan hoort daar historisch ook de westelijke zijde van onze stad, langs de Groene Singel tot aan de Lek, toe. Juist daar zijn de contouren van onze vestingstad met de uitbouw van vijf bastions na de Franse overheersing van 1672 nog goed zichtbaar, inclusief het overgangsgebied met het oorspronkelijke schootsveld.

Onze zienswijze
Naar de opvatting van de HVS dient de buitenstructuur van Schoonhoven als oorspronkelijke vestingstad – met uiteindelijk acht bastions om de gehele stad – als gemeentelijk beschermd stadsgezicht te worden aangewezen. En dat is heel wat anders dan wat de aangekondigde cultuurhistorische inventarisatie als waardevol zal aanmerken in het westelijke gebied tussen de Oude Singel – dat de buitengrens vormt van het rijksbeschermd stadsgezicht – en de Groene Singel.

Kortom, we dringen er bij u op aan nog eens goed naar het kaartje te kijken dat als bijlage bij de Erfgoednota is gevoegd. Er is alle reden om aan de Raad voor te stellen het ‘nieuwe groen’ – als aanduiding van het gemeentelijk beschermd stadsgezicht – op het kaartje langs de gehele Groene Singel door te trekken. Doel is bescherming van de contouren van de oorspronkelijke vesting Schoonhoven, met behoud van het open karakter van de thans nog goed zichtbare oorspronkelijke schootsvelden aan de buitenzijde van de Groene Singel.

D. Mentink