Donderdag 13 september jl. is oud voorzitter van de Historische Vereniging, Jaap van der Ende, overleden.
Jaap werd geboren in 1928 op Tol nummer 6 en is daar zijn hele leven blijven wonen. Zijn vader was daar 10 jaar eerder een restauratiebedrijf, een meubelmakerij en een stoffeerderij begonnen. Jaap werd dan ook al jong bij de zaak betrokken en l eerde het vak in de werkplaats in het achterhuis. Hij werd meubelmaker en restaurateur. In 1950 ging hij naar de Academie voor Beeldende Kunsten in Rotterdam en kreeg daar lessen in beeldhouwkunst, tekenen en boetseren.

Vader Van der Ende had in 1927 tot1932 het doksaal in de Grote- of Sint Bartholomeuskerk gerestaureerd en had daardoor veel contact met de toenmalige beiaardier Lensen. Toen Lensen op zoek was naar een assistent voor de beiaard op het stadhuis informeerde hij of Jaap mogelijk interesse had. Dit was het begin van Jaaps loopbaan als beiaardier. Hij volgde lessen aan de Nederlandse Beiaardschool en behaalde het Praktijkdiploma Beiaard en het Staatsexamen Muziek met als hoofdvak Beiaard. Vanaf 1953 verzorgde hij elke zaterdag de bespeling op de beiaard van Schoonhoven en in 1958 volgde de vaste aanstelling als stadsbeiaardier.

Tot zijn pensionering in 1993 was hij stadsbeiaardier van Schoonhoven, Woerden (1964), Dordrecht 1966, Oudewater (1968) en Gouda (1979).
Als freelance beiaardier werkte hij in Rijnsburg (1964-1979), Voorschoten (1965-1966), Bergambacht (1968-1990) en Zoetermeer (1978-?). Vanaf 1988 bespeelde hij de beiaard van het Koninklijk Paleis in Amsterdam (parttime).

Bij zijn afscheid kreeg de vertrekkende beiaardier een vriendenboek, een Renaissance-trombone en de erepenning in brons van de stad Dordrecht.

Jaap had, naast zijn muzikale leven een sterk onderbouwde visie over het behoud en herstel van onze binnenstad.
In zijn visie ging het er niet alleen om het restaureren van geveltjes, maar ook om het behoud van het historisch stratenplan, de stoffering ervan met bomen, het samenstel van watergangen en de algemene schaal van het stadssilhouet. De oude binnenstad moest geen museumstad worden, maar een woonstad. Een centrum van economische activiteit met als uitgangspunt een kwalitatieve en niet kwantitatieve verbetering van het winkelbestand.

In de jaren zeventig werd nogal nonchalant met ons historisch erfgoed omgegaan. Dit was in feite de reden van oprichting van de Historische Vereniging.
Het doel was om het gemeentebestuur en de bevolking bewust te maken van ons unieke erfgoed.
Dat heeft ook geresulteerd in een overzicht van historisch waardevolle gebouwen en de rijksmonumenten, de “Monumenten van Schoonhoven”, uitgegeven in 1985. Hij was één van de samenstellers.

Jaap was het historisch geweten van Schoonhoven. Hij heeft vele malen de gang naar het stadhuis gemaakt om plannen die niet strookten met zijn opvattingen te voorkomen. Jaap probeerde in eerste instantie, op zijn beminnelijke manier, de instanties van hun dwaling te overtuigen. Lukte dat niet dan kon het flink botsen. Jaap was recht in de leer.

Jaap riep al jaren geleden dat er onderzoek verricht moest worden naar de Ridders van de Duitse Orde. Hij was op hoogte van het bijzondere archief en de binding van de ridderorde met Schoonhoven. Curieus dat zijn overlijden en de prachtige tentoonstelling over dit onderwerp nu samenvallen.

Toen er in de jaren 60 en 70 van de vorige eeuw megalomane plannen gepresenteerd werden over de uitbreiding van Schoonhoven was de oprichting van een Historische Vereniging al snel een feit. Zijn kennis en vasthoudendheid bracht de gemeente vaak tot wanhoop maar hij heeft er voor gezorgd dat de burgers die ook tegen de genoemde plannen waren zich sterk gesteund wisten. Door zijn visie op stadsherstel, zijn kennis van de vele monumentale aspecten van de stad en zijn emotionele en deskundige bij het behoud van dit alles, werd hij de spil die zich boog over stadsherstel en monumentenbeleid.

Na de oprichting van de Historische Vereniging in 1973 werd Jaap dan ook voorzitter en bleef dat tot zijn afscheid in 2005. Naast alle brieven en achtergrondstukken die hij de gemeente stuurde verzorgde hij ook nog talloze lezingen voor de leden. Hij wist, dankzij zijn uitgebreide netwerk op het gebied van restauratie, gerespecteerde sprekers te strikken.
Hetzelfde gold voor de jaarlijkse excursie. Hij vond gemakkelijk een ingang, deuren gingen open.

We zullen ons Jaap herinneren als een bevlogen mens met ongekende kennis die zich jarenlang toegewijd heeft ingezet voor het behoud van het cultuurhistorisch erfgoed van onze stad.

De begrafenisdienst van Jaap is vrijdag 21 september om 11.00 uur in het Hervormde kerkje van Willige Langerak, Montignylaan 18, Schoonhoven. Aansluitend is de begrafenis en is er gelegenheid tot condoleren.

met dank aan ‘De Beiaardier’ www.debeiaardier.nl